Thediplomat: Монгол Улс гуравдагч хөршийн гадаад бодлогыг амжилттай хэрэгжүүлж байна

Монгол, Энэтхэг улс 2015 онд хоёр талын харилцаагаа “Оюун санааны түнш”-ээс стратегийн түнш болгон хөгжүүлснээс хойш хоёр орны эдийн засгийн харилцаа сайжирч байна.  Монгол Улсын эдийн засгийн гол хөдөлгөгч хүч болох байгалийн баялаг бол гадаад бодлогын том асуудал юм. Түүнчлэн Монгол Улс далайд гарцгүй Орос, Хятад хоёр том гүрний дунд оршдог нь Улаанбаатарыг  гуравдагч хөрш орнуудын гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татахад илүү их хүчин чармайлт шаардахад хүргэдэг.

Монгол Улс дэлхийн тавцанд түүхий нефтийн үйлдвэрлэлээрээ бус нүүрсний экспортоороо алдартай. Гэсэн хэдий ч 1940-1960-аад оны эхээр Монгол Улс Зүүнбаянгийн нутагт зөвлөлтийн инженерүүдийн бэлтгэсэн мэргэжилтнүүдийн тусламжтайгаар газрын тос олборлож байсан. 1991 оны ардчилсан хувьсгалын дараа Монгол Улс эрчим хүчний салбартаа гал асаах хэд хэдэн хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн. Газрын тосны хөтөлбөр (1990), Газрын тос хуваах гэрээ (1993) зэрэг хөтөлбөрүүдийг гадаадын түншүүд, эрчим хүчний мэргэжилтнүүдтэй хамтран хэрэгжүүлсэн. Гэсэн хэдий ч эдгээр санаачилгын аль нь ч Монголын эрчим хүчний салбарт өөрчлөлт оруулаагүй бөгөөд Монгол Улсыг ОХУ болон бусад эрчим хүч экспортлогч орнуудаас газрын тос болон бусад нефтийн бүтээгдэхүүнээр хараат байхаас сэргийлэх системийг хөгжүүлэхэд тусалсангүй. Үүний дараа Монголын Засгийн газар уул уурхайн салбараа төрөлжүүлээд зогсохгүй, ялангуяа эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулах боломжийг бий болгох шинэ санаачилга, төслүүдийг дэмжсэн.

Мөн Энэтхэг, Монгол хоёр стратегийн түнш болоход Улаанбаатарт боломж нээгдсэн. Энэтхэг улс Монголын газрын тосны салбарыг хөгжүүлэх сонирхолтой байгаа нь Монгол Улс гуравдагч хөршийн гадаад бодлогыг амжилттай хэрэгжүүлж байгаагийн нэг жишээ юм. Бүс нутгийн тогтворгүй байдал, эрчим хүчний хувьд гадаад нийлүүлэгчдээс хараат байдлыг нь харгалзан үзвэл Монгол Улсын хувьд эрчим хүчний эх үүсвэрийг өөр эсвэл нэмэлт эх үүсвэрээр хангах нь Монгол Улсын ашиг сонирхолд нийцнэ. Монголд газрын тос боловсруулах амжилттай ашиглалтад орсноор аж үйлдвэрийн шинэ салбар бий болох үндэс суурь болохын зэрэгцээ Монголоос гадагшлах валютын урсгал буурч, нефтийн бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулж, улсын худалдааг зөөлрүүлэх замаар эдийн засагт макро түвшинд эерэг нөлөө үзүүлнэ. 

Тэрбээр “The Diplomat” сэтгүүлд өгсөн ярилцлагадаа “Үйлдвэр бүрэн ашиглалтад орсноор дотоодын шатахууны хэрэгцээний 55-60 хувийг хангана гэж бодож байна. Түүнчлэн үйлдвэрийг барих явцад 6000 ажлын байр, үйлдвэр ашиглалтад орсны дараа 560 байнгын ажлын байр нэмэгдэхээр байгаа юм. ДНБ-ийг 10 гаруй хувиар нэмэгдүүлэх зорилт тавьсан” гэв. Бүс нутгийн үүднээс авч үзвэл, Улаанбаатар хот Бээжин, Москва хоёртой иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаатай байдгийг харгалзан үзвэл газрын тосны үйлдвэрийг бүрэн ажиллуулж байгаа нь Монгол Улсын бүс нутаг дахь ач холбогдлыг дээшлүүлэхээр байгаа юм.

Монгол Улсад төвтэй газрын тосны хайгуулын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг Петро Матад группийн мэдээлснээр “2022 оны байдлаар нийт 33 газрын тосны блок бий. Эдгээр блокуудын дөрөв нь олборлолтод шилжсэн бол 13 талбайд хайгуулын ажил хийгдэж байгаа аж. “Эрдэнэт”, “Эрдэнэс Тавантолгой” зэрэг төрийн өмчит томоохон үйлдвэрүүдийн хөрөнгө шамшигдуулсан, жижиг дунд үйлдвэрийн хөрөнгө мөнгө завшсан хэргүүдийн нэгэн адил шинэ үйлдвэрүүд, томоохон бүтээн байгуулалтууд санхүүгийн ил тод байдлыг хэрэгжүүлэх замаар олон нийтийн итгэлийг олж авах нэмэлт алхам хийх ёстой.