Америк, Хятадын харилцааг зөв замд оруулах ёстой гэв

11-р сарын 14-нд Индонезийн Бали арал дээр БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жосеф Байден нар уулзаж, Хятад, Америкийн харилцааны стратегийн асуудал, дэлхийн болон бүс нутгийн томоохон асуудлаар илэн далангүй, дэлгэрэнгүй санал солилцжээ.

 

Ши Жиньпин энэ үеэр:  "Бидний хамтын хүчин чармайлтаар Хятад, Америкийн харилцаа эрүүл тогтвортой хөгжлийн замдаа орж, хоёр улс түүнчлэн дэлхий нийтэд үр өгөөжөө өгөхийг хүсэн хүлээж байна. Хятад, Америкийн харилцаа заавал хожиж  хожигдохын үр дүнтэй байх ёстой юм биш, хоёр орны  өнөөгийн  амжилт нь бие биедээ илүү боломж олгож буй болохоос биш сорилт биш юм.... Тайваний асуудал бол Хятадын язгуур ашиг сонирхлын гол цөм, Хятад Америкийн харилцааны улс төрийн үндэс суурь, хоёр орны харилцааны хэтрүүлж болшгүй улаан шугам юм. Тайваний асуудлыг шийдэх нь Хятадын ард түмний өөрийнх нь хэрэг бөгөөд манай улсын дотоод хэрэг юм. Эх орны эв нэгдэл, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хамгаалах нь Хятадын ард түмэн, Хятадын үндэстнүүдийн нийтлэг хүсэл эрмэлзэл. Америкийн тал хэлсэн үгэндээ үнэнч байж, Нэг Хятад бодлого, Хятад Америкийн хамтарсан гурван албан мэдэгдлийг баримтална гэдэгт найдаж байна.

... Эрх чөлөө, ардчилал, хүний эрх бол хүн төрөлхтний нийтлэг хүсэл эрмэлзэл бөгөөд Хятадын Коммунист намын тууштай зорилгын нэг юм.

 

 

... Америк капитализмыг, Хятад улс социализмыг баримталж, хоёр тал өөр өөр замаар явж байна. Энэ ялгаа өнөөдөр буй болсон биш, ирээдүйд ч байх болно. Хятад, Америкийн  харилцааны хамгийн чухал нэг зүйл бол нэг нэгнийхээ тогтолцоог өөрчлөх, цаашид эвдэн сүйтгэх гэж оролдох биш, харин энэ ялгааг хүлээн зөвшөөрч, хүндэтгэх явдал юм.

 

...Хятад Америк бол түүх, соёл, нийгмийн тогтолцоо, хөгжлийн зам нь өөр хоёр том гүрэн, өнгөрсөн ба одоод ялгаа байгаа, ирээдүйд ч байх болно. Гэхдээ энэ нь Хятад, Америкийн харилцааны хөгжилд саад болж болохгүй. Цар тахлын дараах дэлхийн эдийн засгийн сэргэлт, цаг уурын өөрчлөлтийн хариу арга хэмжээ, бүс нутгийн халуун цэгийн асуудлыг шийдвэрлэх  явцад Хятад, Америкийн зохицуулалт, хамтын ажиллагаатай салшгүй холбоотой бөгөөд энэ нь нийтлэг ашиг сонирхол хэвээр байна. Хоёр тал бие биенээ хүндэтгэж, харилцан ашигтай хамтран ажиллаж, ирээдүйд чиглэн, хоёр орны хамтын ажиллагаанд таатай уур амьсгал, тогтвортой харилцааг бүрдүүлэх ёстой." гэв.

 

 

 

Харин Жосеф Байден энэ үеэр: " Би Ши Жиньпин даргатай олон жил танилцаж, байнгын харилцаатай байсан ч энэ нь нүүр тулсан уулзалтыг орлож чадахгүй. Таныг ХКН-ын төв хорооны Ерөнхий Нарийн Бичгийн даргаар улиран сонгогдсонд баяр хүргэж байна. Хоёр том гүрний хувьд АНУ, Хятад хоёр орон бүтээлч харилцаагаа хадгалах үүрэгтэй. АНУ-ын тал хоёр орны төрийн тэргүүн болон Засгийн газрын бүх түвшний харилцаа холбооны сувгийг нээлттэй байлгаж, хоёр тал санал зөрөлдөөнтэй байгаа асуудлаар илэн далангүй яриа хэлэлцээ хийж, уур амьсгалын өөрчлөлт, хүнсний аюулгүй байдал зэрэг дэлхийн томоохон сорилтуудыг шийдвэрлэхэд шаардлагатай хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэхийг эрмэлзэж байна.  Энэ нь АНУ, Хятад болон хоёр ард түмэнд төдийгүй дэлхийн хэмжээнд чухал ач холбогдолтой юм. Тогтвортой, хөгжиж буй Хятад улс нь АНУ болон дэлхийн ашиг сонирхолд нийцнэ гэдгийг дахин хэлмээр байна. АНУ Хятадын тогтолцоог хүндэтгэдэг, Хятадын тогтолцоог өөрчлөхийг эрмэлздэггүй, шинэ хүйтэн дайн эхлүүлэхийг эрмэлздэггүй, эвслийг бэхжүүлэх замаар Хятадыг эсэргүүцэхийг эрмэлздэггүй, "Тайванийг тусгаар тогтнуулах"-ыг дэмждэггүй, "хоёр Хятад" буюу " Нэг Хятад, Нэг Тайвань" гэдгийг дэмжихгүй бөгөөд  Хятадтай  мөргөлдөөн үүсгэх бодолгүй байна. АНУ Хятадын эдийн засгийн хөгжилд саад учруулах, Хятадыг хязгаарлах бодолгүй байна. 

 

Америк, Хятадын харилцааг удирдан чиглүүлэх зарчмуудыг тогтоох хэрэгтэй гэж Америкийн тал хүлээн зөвшөөрч, хоёр тал одоо байгаа нийтлэг ойлголтын үндсэн дээр үргэлжлүүлэн ярилцаж, аль болох хурдан тохиролцоонд хүрэхийг хичээх болно. АНУ-ын Засгийн газар "Нэг Хятад" бодлогыг баримталж, Тайваний асуудлаар Хятадыг хязгаарлах хэрэгсэл болгон ашиглахыг эрмэлздэггүй, Тайваний хоолойн энх тайван, тогтвортой байдлыг бий болгоно гэж найдаж байна." гэжээ.

 

Хоёр талын дипломат багууд стратегийн харилцаа холбоогоо хадгалж, байнгын зөвшилцөл өрнүүлнэ гэдэгт хоёр орны төрийн тэргүүн санал нэгджээ. Мөн хоёр улсын санхүүгийн багууд макро эдийн засгийн бодлого, эдийн засаг, худалдааны асуудал болон бусад асуудлаар яриа хэлэлцээ, зохицуулалт хийхээр тохиролцов. Түүнчлэн “Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын уур амьсгалын өөрчлөлтийн суурь конвенц”-д оролцогч талуудын 27 дугаар бага хурлыг амжилттай зохион байгуулахад дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллахаар, хоёр улсын хооронд нийгмийн эрүүл мэнд, хөдөө аж ахуй, хүнсний аюулгүй байдлын чиглэлээр яриа хэлэлцээ, хамтын ажиллагаа явуулахаар тохиролцов.  Хятад, Америкийн ард түмний хооронд соёлын солилцоо маш чухал хэмээн онцлоод, хоёр орны олон салбарын иргэдийн солилцоог өргөжүүлэхийг дэмжихээ илэрхийлэв.

 

Хоёр орны төрийн тэргүүн мөн Украины хямрал зэрэг асуудлаар санал солилцсон байна. Ши Жиньпин энэ тухайд: "Украины хямрал шиг дэлхий нийтийг хамарсан ээдрээтэй хямралын өмнө нухацтай авч үзэх ёстой" хэмээгээд хэдэн зүйлийг онцолжээ: Нэгд, мөргөлдөөн, дайнд ялагч гэж байдаггүй, хоёрт, ээдрээтэй асуудлыг шийдэх энгийн шийдэл гэж байдаггүй. Гуравт, том гүрэн томоохон хүчний сөргөлдөөнөөс зайлсхийх хэрэгтэй. Хятад улс энх тайвны талд зогссоор ирсэн бөгөөд энхийн хэлэлцээг цаашид ахиулж, Орос, Украины энхийн хэлэлцээг дахин эхлүүлэхийг дэмжиж, хүсэн хүлээж байна. АНУ, НАТО, Европын холбоо Оростой иж бүрэн яриа хэлэлцээ хийнэ гэдэгт найдаж байна." гэжээ. 

Уулзалт гүн гүнзгий, илэн далангүй, бүтээлч болсон гэж хоёр орны төрийн тэргүүн үзэж, хоёр орны төрийн тэргүүн нарын тохиролцсон чухал асуудлыг  цаг тухайд нь хэрэгжүүлэн, бодитой арга хэмжээ авч,  Хятад, Америкийн харилцааг тогтвортой хөгжлийн замд оруулахыг хоёр орны холбогдох албан тушаалтнуудад үүрэг болгов.  Хоёр орны төрийн тэргүүн мөн байнгын харилцаа холбоогоо үргэлжлүүлэхээр тохиролцжээ.

 

Г.Бямбаhttps://www.sonin.mn/news/enews/133951